imamın arkasında Fâtiha sûresini okuması gerekir mi?

İmama uyanın, imamın arkasında Fâtiha sûresini okuması konusunda âlimler farklı görüştedirler.Bu konuda doğru olan görüş hangisidir? İmama uyanın, imamın arkasında Fâtiha sûresini okuması gerekir mi? İmam Fâtiha sûresini okuduktan sonra kısa bir süre beklemiyorsa, imama uyanın Fâtiha sûresini ne zaman okuması gerekir? İmamın Fâtiha sûresini okuduktan sonra, imama uyanın Fâtiha sûresini okuyabilmesi için beklemesi meşrû mudur?

Bu konuda doğru olan, Fâtiha sûresinin gizli ve açıktan okunduğu farz namazların hepsinde, imama uyanın imamın arkasında Fâtiha sûresini okuması gerekir.

Nitekim Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmaktadır:

(( لاَ صَلاَةَ لِمَنْ لَمْ يَقْرَأْ بِفَاتِحَةِ الْكِتاَبِ )) [ متفق عليه ]

“(Namazda) Fâtiha sûresi okumayanın namazı yoktur (kabul olunmaz).”[1]

Başka bir hadiste, namazda ashâbının okumasını işittiğinde onlara şöyle buyurmuştur:

((لَعَلَّكُمْ تَقْرَأُونَ خَلْفَ إِماَمِكُمْ؟ قُلْناَ: نَعَمْ. قاَلَ: لاَ تَفْعَلُوا إِلاَّ بِفاَتِحَةِ الْكِتاَبِ، فَإِنَّهُ لاَ صَلاَةَ لِمَنْ لَمْ يَقْرَأْ بِهاَ)) [رواه أحمد بإسناد صحيح]

“Herhalde siz sanki imamınızın arkasında (Fâtiha sûresini) okuyorsunuzdur? (Sahâbe) biz de:Evet, dedik.Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-: Fatihâ sûresinden başka bir şey okumayın.Zirâ Fatihâ sûresini okumayanın namazı yoktur (kabul olunmaz).”[2]

Meşrû olan, imama uyanın, imam sustuğu zaman Fâtiha sûresini okumasıdır.Eğer imam, Fâtiha sûresini okuduktan sonra bir süre beklemiyorsa, imam okurken de olsa Fâtiha sûresini okur, sonra da imamın kıraatını dinler.

İmama uyanın bu okuyuşu, imam okuduğu zaman onu dinlemenin farz olduğunu gösteren delillerden müstesnâdır.

Eğer imama uyan, unuttuğundan veya bilmediğinden veyahut da Fâtiha sûresini okumanın gerekmediğine inandığı için Fâtiha sûresini okumazsa, kendisine bir şey gerekmez.Âlimlerin çoğunluğuna göre imamın okuyuşu, onun okuyuşunun yerine geçer. Aynı şekilde camiye girdiğinde imam rukûda ise, o rekâtı geçerlidir ve rükûya yetişemediği için Fâtiha sûresini okumak ondan düşer.

Nitekim Ebû Bekra es-Sekafî-Allah ondan râzı olsun-, Peygamber     -sallallahu aleyhi ve sellem-’in yanına geldiğinde, onu namazda rukûda bulunca, kendisi de camiye girer girmez safa girmeden rükûya eğilmiş, rükûdan doğrulduktan sonra safa girmişti. Peygamber         -sallallahu aleyhi ve sellem- selâm verdikten sonra kendisine:

“Allah senin (namaza olan) istek ve arzunu artırsın, bir daha yapma”[3] demiş ve o rekâtı tekrar kılmasını emretmemiştir.

Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’in:

“Bir daha yapma” sözünün anlamı; namazda safa girme-den rükûya eğilme demektir.

Böylelikle câmiye giren kimsenin, imam rükûda ise, safa girmeden önce rükûya eğilmemesi gerektiği anlaşılmaktadır. Hatta rükûyu kaçıracak olsa bile, safa varıncaya kadar sabret-mesi gerekir.

Nitekim Ebû Hureyre’den-Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğu-na göre o, şöyle der:

(( سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلّى الله عليه وسلّم يَقُولُ: إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلاةُ، فَلاَ تَأْتُوهَا تَسْعَوْنَ، وَأْتُوهَا تَمْشُونَ، وَعَلَيْكُمُ السَّكِينَة، فَمَا أَدْرَكْتُمْ فَصَلُّوا، وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتِمُّوا )) [ متفق عليه ]

“Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’i şöyle derken işittim: ‘Namaz kılınmaya başlandığı zaman namaza koşarak gelmeyin.Sükûnet içerisinde yürüyerek gelin.Namazın idrâk ettiğiniz (yetiştiğiniz) kadarını (imamla birlikte) kılın.Kaçırdığınız (kılamadığınız) kısmını da kendiniz tamamlayın.”[4]

Bu konuda rivâyet edilen:(( مَنْ كَانَ لَهُ إِماَمٌ، فَقِرَاءَتُهُ لَهُ قِرَاءَةٌ ))

“Kimin imâmı varsa (imamın arkasında namaz kılıyorsa), imâmının kıraâtı, kendisinin kırâtının yerine geçer."

Hadisi, zayıftır.Âlimler tarafından delil olarak kabul edilme-mektedir.Hadis sahih olsa bile,hadislerin arasını bulmak için Fatihâ sûresini okumak, bunun dışında tutulması gerekir.

Fatihâ sûresini bitirdikten sonra imamın bir miktar susmasına gelince, bildiğim kadarıyla bu konuda sahih bir şey yoktur.Bunu yapana da, yapmayana da herhangi bir günah yoktur.İnşaallah böyle yapmak veya yapmamak konusunda bir sınırlama yoktur. Çünkü bildiğim kadarıyla Fatihâ sûresini bitirdikten sonra bir miktar sustuğuna dâir, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’den bir şey sâbit olmamıştır.Ancak Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’in (namazda ayakta iken) iki  yerde durduğu sâbittir.

Birincisi: İftitah tekbirini aldıktan sonra, namaza başlama duâsını okumadan önce.

İkincisi: Kıraâtı bitirdikten sonra ve rükûya eğilmeden önce. Bu, kıraât ile rükûyu birbirinden ayıran hafif bir bekleyiştir.

Başarı Allah’tandır.

 @  @  @  @  @

[4] Buhârî ve Müslim