Bir kimse, namaz kılarken üç rekât mı, yoksa dört rekât mı kıldığında şüphe ederse, yakîn üzerine binâ eder.O da en az olan sayıdır.Bu sorudaki şekliyle üç rekât kıldığını kabul edip dördüncü rekâtı kılar.Sonra da yanıldığından dolayı iki defa secde eder ve selâm verir.

Nitekim Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmaktadır:

(( إِذاَ شَكَّ أَحَدُكُمْ فيِ صَلاَتِهِ، فَلَمْ يَدْرِ كَمْ صَلَّى ثَلاَثاً أَمْ أَرْبَعاً، فَلْيَطْرَحِ الشَّكَّ، وَلْيَبْنِ عَلَى ماَ اسْتَيْقَنَ، ثُمَّ لْيَسْجُدْ سَجْدَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يُسَلِّمَ، فَإِنْ كاَنَ صَلَّى خَمْساً، شَفَّعْنَ لَهُ صَلاَتَهُ، وَإِنْ كاَنَ صَلَّى تَماَماً، كاَنَتاَ تَرْغِيماً لِلشَّيْطاَنِ )) [ رواه مسلم ]

“Sizden biriniz namazında üç rekât mı, dört rekât mı kıldı-ğından şüphe ederse, şüpheyi atsın ve kesin olarak bildiği şey üzerine binâ etsin.Sonra da selâm vermeden önce iki defa secde etsin.Şayet beş rekât kılmışsa, iki secde onun namazını çift rekâtlı kılar.Namazını tam olarak kılmışsa, şeytanı zelîl kılmış olur.”[1]

Ancak iki durumdan birisi yani tam veya noksan kıldığı zannı ağır basarsa, bu ikisinden zannına galip gelenin üzerine binâ edip sonra selâm verir.Selâmdan sonra yanıldığından dolayı iki defa secde eder.

Nitekim Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmaktadır:

(( إِذاَ شَكَّ أَحَدُكُمْ فيِ صَلاَتِهِ، فَلْيَتَحَرَّ الصَّوَابَ، فَلْيُتِمَّ عَلَيْهِ، ثُمَّ يَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ بَعْدَ السَّلاَمِ )) [ رواه البخاري ]

“Sizden biriniz namazında şüphe ettiği zaman doğruyu araştırıp onun üzerine namazını tamamlasın.Sonra selâm versin, (selâmdan) sonra da iki defa secde etsin.”[2]

@  @  @  @  @

Farz veya müstehap olduğundan dolayı mı selâmdan önce veya selâmdan sonra sehiv secdesi yapılmaktadır?Sehiv secdesinin selâmdan önce veya selâmdan sonra yapılması konusunda herhangi bir sınırlama yoktur.Selâmdan önce ve selâmdan sonraki her iki durum da câizdir.Çünkü Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’den her iki konuda da hadisler rivâyet edilmiştir.Fakat sehiv secdesinin selâmdan önce yapılması şu iki şekil dışında yapılması daha fazîletlidir:

Birincisi: Namazın bir veya birden fazla rekâtını eksik kıldığından dolayı selâm vermişse, bu takdirde yapılması daha fazîletli olan, bu konuda Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’i örnek alarak namazını tamamlayıp selâm vermesi, sonra da sehiv secdesini yapmasıdır. Çünkü Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-, Ebû Hureyre’nin-Allah ondan râzı olsun- rivâyet ettiği hadiste iki rekât, İmrân b. Husayn’ın-Allah ondan râzı olsun- rivâyet ettiği hadiste ise bir rekât eksik kıldığından dolayı namazını tamamlamış, selâm verdikten sonra da sehiv secdesi yapmıştır.

İkincisi: Dört rekâtlı namazda üç mü yoksa dört mü, akşam namazı gibi üç rekâtlı namazda iki mi yoksa üç mü, sabah namazında bir mi yoksa iki rekât mı kıldığında şüphe eder de iki durumdan yani tamam veya noksan kıldığından birisi zannına ağır basarsa, namazını zannının ağır bastığı rekât üzerine binâ eder.Sehiv secdesini ise daha fazîletli olması için, Abdullah b. Mes’ud’un-Allah ondan râzı olsun- daha önce geçen hadisinde olduğu gibi, selâmdan sonra yapar.

Başarı Allah’tandır. 

                 @  @  @  @  @ 

 İmama sonradan uyan kimse, namazda yanılırsa sehiv secdesi yapması gerekir mi? Sehiv secdesi yapması gerekirse, ne zaman yapması gerekir? Namazın başından itibaren imama uyan kimse, namazda yanılırsa sehiv secdesi yapması gerekir mi?

Namazın başından itibaren imama uyan kimse namazda yanılırsa, sehiv secdesi yapması gerekmez.Namazın başından itibaren imamla birlikte kılıyorsa, imamına uyması gerekir.İmama sonradan uyan kimse, imamıyla veya namazdan geri kalanını tek başına kılarken yanılırsa, 58. ve 59. soruların cevaplarında detaylı olarak anlatıldığı üzere namazını bitirdikten sonra sehiv secdesi yapar.

Başarı, Allah’tandır.

              @  @  @  @  @

1. Dört rekâtlı namazların son iki rekâtında Fâtiha sûresi ile birlikte Kur’an'dan kolayına geleni okursa,

2. Secdede Kur’an okur veya “Subhâne Rabbiyel-Azîm” derse,

3. Kıraatın gizli okunduğu namazlarda açıktan, açıktan okunduğu namazlarda da gizli okursa,

 Dört rekâtlı namazların son iki rekâtında her ikisinde veya birisinde Fâtiha sûresinden sonra yanılarak bir veya birden fazla âyet veyahut da sûre okursa sehiv secdesi yapması gerekmez. Çünkü Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’in öğle namazının üçüncü ve dördüncü rekâtlarında Fâtiha sûresi ile birlikte âyetler okuduğu sâbittir.

Yine, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’in bir askeri birliğe emir olarak tayin ettiği sahâbinin, emrindeki müslümanlara namaz kıldırırken  namazların her rekâtinde Fâtiha sûresinden sonra İhlas sûresini okuduğu ve bu durumu kendisine şikâyet ettiklerinde, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- ona övgüde bulunmuştur. Fakat Buhârî ve Müslim’in sahihlerinde Ebû Katâde’nin-Allah ondan râzı olsun- hadisinde olduğu gibi, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’den bilinen onun üçüncü ve dördüncü rekâtlarda Fâtiha  sûresinden başka birşey okumadığıdır.

Yine,Ebû Bekir’in-Allah ondan râzı olsun- akşam namazının üçüncü rekâtında Fâtiha sûresinden sonra, şu âyeti okuduğu sâbittir:

{رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ} [سورة آل عمران الآية: 8]

“Rabbimiz!Bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi (sana îmândan) saptırma.Bize katından bir rahmet bağışla.Şüphesiz ki sen, (dilediğine karşılıksız veren ve) lütfu bol olansın.”[1]                   

Bütün bunlar, bu konuda bir sınırlama olmadığını gösterir.

Ancak kim, rükû veya secdede yanılarak Kur’an okursa, sehiv secdesi yapması gerekir.Çünkü rükû ve secdede Kur’an okuması câiz değildir.Çünkü Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- rükû ve secdede Kur’an okumayı yasaklamıştır.Bu sebeple bir kimse, rükû veya secdede yanılarak Kur’an okursa, sehiv secdesi yapması gerekir.

Aynı şekilde yanılarak rükûda “Subhâne Rabbiyel-Azîm” yerine “Subhâne Rabbiyel-A’lâ” veya secdede “Subhâne Rabbiyel-A’lâ”  yerine “Subhâne Rabbiyel-Azîm” derse, namazın vâciplerinden birisini yanılarak terkettiğinden dolayı, sehiv secdesi yapması gerekir.

Şayet rükû ve secdede yanılarak her iki duâyı birlikte okursa, sehiv secdesi yapması gerekmez.Bu konudaki delillerin umûmî olması nedeniyle sehiv secdesi yaparsa da bir sakıncası yoktur.Bu, hem imam, hem tek başına namaz kılan, hem de sonradan imama uyan kimse hakkındaki hükümdür.

Namazın başından itibaren imama uyan kimseye gelince, yukarıda sayılan meselelerde kendisinin sehiv secdesi yapması gerekmeyip imamına uyması gerekir.

Aynı şekilde bir kimse, kıraatın gizli okunduğu namazlarda açıktan veya kıraatın açıktan okunduğu namazlarda gizli okursa, sehiv secdesi yapması gerekmez.Çünkü Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- kıraatın gizli okunduğu namazlarda bazen arkasındakilerin işitecekleri kadar âyeti sesli okumuştur.

Başarı, Allah’tandır.                 @  @  @  @  @

[1] Âl-i İmrân Sûresi: 8 

Yolcu için namazı birleştirmeden kısaltarak mı, yoksa hem birleştirerek, hem de kısaltarak kılmak mı daha  fazîletlidir?

 Allah Teâlâ’nın yolculukta kendisine namazlarını kısaltarak kılmayı meşrû kıldığı yolcunun namazları birleştirerek kılması da câizdir.Fakat namazları kısaltma ile birleştirmenin, birlikte olması gerekir diye bir şart yoktur.Yolcu, namazlarını birleştirmeden kısal-tarak kılabilir.Yolcu, seyahat halinde değil de bir yerde konaklıyor ise, namazlarını birleştirmeden kısaltarak kılması daha fazîletlidir.

Nitekim Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- Vedâ haccında Mina’da namazlarını birleştirmeden kısaltarak kılmıştır.

Yine, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- Tebûk savaşında namazlarını kısaltıp birleştirerek kılmıştır ki bu durum, bu konuda bir sınırlama olmadığını gösterir.

Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- bir yerde konaklamıyor ve bineğinin üzerinde yolculuk halinde ise, namazlarını kısaltıp birleş-tirerek kılardı.

Namazları kısaltmadan birleştirerek kılmaya gelince, bu konu daha geniştir.Zirâ hasta kimsenin, namazlarını birleştirmesi câizdir.Aynı şekilde, öğle ile ikindi veya akşam ile yatsı namazları arasında şiddetli yağmur yağması halinde müslümanların namaz-larını câmilerde birleştirerek kılmaları câizdir.Ancak kısalt-maları câiz değildir.Çünkü namazları kısaltarak kılmak, sadece yolculuğa hastır.

Başarı Allah’tandır.

@  @  @  @  @ 

Yine, bir kimse namazını kısaltıp birleştirerek kılacağı ikinci namazın vaktinde ikâmet ettiği yere ulaşacağını bildiği halde, öğle ve ikindi namazını kısaltıp birleştirerek kıldıktan sonra ikâmet ettiği yere ikindi vaktinde ulaşırsa, yolculuk sırasında yaptığı bu fiili doğru mudur?

Âlimlerin iki görüşünden en doğru olan görüşüne göre, -ki bu görüş, çoğunluğun görüşüdür-, namaz vakti girdiğinde mukim olan birisi yolculuğa çıkarsa, içinde bulunduğu şehri geçtikten sonra bu namazı kısaltarak kılabilir.

Yolculukta iken iki namazı kısaltıp birleştirerek kıldıktan sonra bu namazların ikincisinin vaktinden önce veya vaktinde mukim olduğu yere ulaşırsa, namazı emredilen şekilde kıldığından  dolayı, tekrar kılması gerekmez. Eğer ikinci namazını insanlarla birlikte tekrar kılarsa, bu namaz kendisi için nâfile sayılır.

Başarı Allah’tandır.

 @  @  @  @  @ 

Yolculuğunda bir yerde dört günden fazla kalmayı niyet eden birisi, namazlarını kısaltarak kılma iznine sahip olabilir mi?

Âlimlerin çoğunluğuna göre, yolculukta namazı kısaltma mesafesi, deve ve normal yürüyüş ile bir gün ve bir gecelik yol mesâfesidir.Bu ise yaklaşık olarak 80 km. eder ki bu mesafe, örf olarak sefer sayılır.Bunun dışındaki mesâfe sefer sayılmaz.

Yine, âlimlerin çoğunluğa göre, yolculukta bir yerde dört günden fazla kalacağına karar veren kimsenin, namazlarını tam kılması ve Ramazan ayında orucunu tutması gerekir.Dört günden az olursa, namazlarını kısaltıp birleştirerek kılabilir ve orucunu bozabilir.Çünkü mukîm için, asıl olanın namazlarını tam kılmasıdır. Yolcunun namazlarını kısaltması, yolculuğa çıktığı takdirde meşrû olmaktadır.

Nitekim Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- Vedâ haccında (Mekke’de) dört gün ikâmet etmiş, bu günlerde namazlarını kısaltarak kılmış, ardından Minâ’ya, sonra da Arafat’a gitmiştir.

Bu durum, bir yerde dört gün veya dört günden daha az ikâmet etmeye karar verenin namazlarını kısaltarak kılmasının câiz olduğunu gösterir.

Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’in Mekke’nin fethinde Mekke’de 19 gün, Tebûk savaşında ise Tebûk’te 20 gün ikâmet etmesine gelince, onun Mekke ve Tebûk’te ikâmet etmeye karar vermediğine, ne zaman ortadan kalkacağı belli olmayan geçici bir sebepten dolayı ikâmet ettiğine  yorumlanır.

Aynı şekilde âlimlerin çoğunluğu, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem’in Mekke’nin fethinde  Mekke’de 19 gün, Tebûk savaşında ise Tebûk’te 20 gün ikâmet etmesini, dînde ihtiyatlı ve asıl olana yorumlamışlardır.

Bu ise mukîm için öğle, ikindi ve yatsı namazlarını dört rekât kılmasının farz olduğudur.Fakat bir yerde ikâmet etmeye karar vermez, aksine ne zaman oradan ayrılacağını bilemezse, bu kimsenin dört günden fazla kalmaya veya vatanına dönmeye karar verinceye kadar, namazlarını kısaltıp birleştirerek kılabilir, oruçlu ise orucunu bozabilir.

Başarı Allah’tandır.

 @  @  @  @  @

Muhterem hocam, günümüzde şehirlerde cadde ve yollar asfaltlanmış, kaldırımlar döşenmiş ve ışıklandırılmış bir halde olup, ne zorluk, ne de çamur vardır.Mukîm birisinin yağmur nedeniyle akşam ile yatsı namazını birleştirmesi hakkındaki görüşünüz nedir?

Âlimlerin iki görüşünden en doğru olanına göre, câmilere gitmeyi zorlaştıran yağmur nedeniyle akşam namazı ile yatsı namazını veya öğle namazı ile ikindi namazını birleştirerek bir  vakitte kılmakta hiçbir sakınca yoktur.

Aynı şekilde, kaygan zemin ve sokaklarda akan seller nedeniyle zorluk olduğundan dolayı namazları birleştirerek bir  vakitte kılmakta hiçbir sakınca yoktur.

Bu konudaki delil, Buhârî ve Müslim’in sahihlerinde İbn-i Abbas’tan-Allah ondan ve babasından râzı olsun- rivâyet ettikleri şu hadistir:

“Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- Medine’de öğle ile ikindi ve akşam ile yatsı namazlarını birleştirerek kıldı.”

Müslim’in rivâyetinde ise şu fazlalık vardır:

“hiçbir korku, yağmur ve yolculuk olmadığı halde.”

Bu da sahâbe tarafından, yolculukta olduğu gibi, düşman korkusu ve yağmur yağması gibi hallerde namazları birleştirerek kılmanın bir özür olduğu anlaşılmaktadır.Ancak bu hallerde namazları kısaltarak kılmak, câiz değildir.Yolcu olmayıp mukîm olmaları ve yolculuğa has olan izinden yararlanamamalarından dolayı, namazları sadece birleştirerek kılabilirler.

Başarı Allah’tandır.

@  @  @  @  @